Onderstaande tabel geeft een overzicht van de kerncijfers openbare ruimte.

De kwaliteitstoestand van de openbare ruimte heeft in Deventer veel aandacht van de burgers en het bestuur. Dit is niet vreemd aangezien de kwaliteitstoestand van deze ruimte de beleving en het veiligheidsgevoel van de gebruikers sterk beïnvloedt. De beleving van de burgers wordt tweejaarlijks onderzocht met de leefbaarheidsmonitor. Binnen dit onderzoek is een specifieke indicator opgenomen voor verloedering van de fysieke ruimte, die direct beïnvloed wordt door de staat van onderhoud. In de programmabegroting hebben wij verschillende beoogde maatschappelijke effecten gesteld, die onder andere betrekking hebben op het belevingsaspect.

Het basis onderhoudskwaliteitsniveau is de minimale kwaliteit die wij als gemeente de inwoners willen bieden. Waar mogelijk maken we gebruik van de beeld meetlatten die het CROW heeft ontwikkeld (landelijke systematiek). Deze kwaliteitsniveaus variëren van zeer hoog (A+) tot zeer laag (D). Deventer baseert de basiskwaliteit op 4 criteria:

1. Minimale technische of wettelijke eisen;
2. Kapitaalvernietigingsniveau;
3. Leefbaarheid;
4. Functionaliteit.

De basiskwaliteit is vastgelegd in het ‘Uitvoeringsprogramma visie Leefomgeving’ dat is september 2016 door het college vastgesteld. Op deze basiskwaliteit kan een plus worden gezet door de samenleving / inwoners dan wel door aanvullend (eenmalig) gemeentelijk budget. Om hieraan te voldoen worden diverse tools ingezet waarvan de belangrijkste zijn, het calamiteitenonderhoud, het regulier verzorgend en klein onderhoud en het groot onderhoud volgens het periodiek vast te stellen Meerjarig Onderhoudsprogramma (MJOP). Maar al deze onderhoudsinspanningen kunnen uiteindelijk niet voorkomen dat er objecten (kapitaalgoederen) het einde van hun levensduur bereiken en vervangen moeten worden. Om deze hele cyclus, financieel goed in beeld te brengen stellen we nu een nota kapitaalgoederen op die eind 2022 aan de raad kan worden gepresenteerd. De resultaten daarvan kunnen gebruikt worden in de aanloop naar de Voorjaarsnota 2023 inclusief meerjarig perspectief.

Nota Kapitaalgoederen

De waarde van de openbare ruimte bedraagt circa €1,6 miljard. Deze openbare ruimte is voor een groot deel aangelegd met eenmalige middelen (grondexploitaties bij nieuwbouw en subsidies). Er zijn daarbij geen middelen gereserveerd om bij einde levensduur deze openbare ruimte te kunnen vervangen. Op enig moment bereikt deze openbare ruimte, of delen daarvan, onvermijdelijk het einde van haar levensduur en zal dus vervangen moeten worden. Dat betekent logischerwijs dat bij einde levensduur altijd nieuwe middelen gevonden moeten worden om vervanging te kunnen dekken. Periodiek zal dus gekeken moeten worden of de middelen die voor vervanging gereserveerd zijn nog aansluiten bij de opgave. Dat gebeurt in de vorm van een nota kapitaalgoederen.
In deze nota kapitaalgoederen kijken we niet alleen naar de vervangingsopgave maar ook naar de onderhoudsopgave. Daarmee geeft de nota kapitaalgoederen meerjarig inzicht in de stand van zaken van alle elementen die onderdeel uitmaken van de leefomgeving Constatering is dat de beschikbare middelen momenteel met name worden ingezet in het voorkomen kapitaalvernietiging en het garanderen van de veiligheid van de leefomgeving. Als voorbeeld kan de afweging bij het onderhouden van de wegen worden benoemd. Kapitaalvernietiging kan met name bij asfaltverhardingen optreden als daar niet tijdig onderhoud aan wordt gepleegd. We zetten daar dan ook stevig op in. Dat is te zien aan de kwaliteit van ons hoofdwegennet. Door deze keuze voor asfaltverhardingen zijn er minder middelen beschikbaar voor het  onderhouden van de elementenverhardingen en daarmee voor de buurtgerichte aanpak in het MJOP. We merken dat we hier veel minder kunnen realiseren dan noodzakelijk. We garanderen hier wel een veiligheidsniveau door in te zetten op klein onderhoud en veiligheidsonderhoud.

In de nota kapitaalgoederen wordt ook rekening gehouden met trends en de ontwikkelingen die invloed hebben op de inrichting en het beheer en onderhoud van de Leefomgeving en de benodigde middelen voor de komende jaren. Naast de forse inflatieontwikkeling die in 2022 plaatsvindt zijn er ook nog andere uitdagingen die we aan moeten gaan. Denk daarbij onder andere aan:

• De energie- en warmte-transitie -opgaven die gevolgen hebben voor de gebouwde fysieke leefomgeving;
• De circulaire en duurzame samenleving die steeds meer het handelen in en de inrichting van de fysieke leefomgeving beïnvloedt.

Areaalaccres

Binnen de begroting wordt meerjarig rekening gehouden met een toename van het te onderhouden areaal. Zeker gezien de groeiambities van de gemeente  zullen de meerjarig gereserveerde middelen voor het areaalaccres de komende jaren waarschijnlijk moeten worden opgehoogd. Mede gezien de forse inflatieontwikkeling in 2022 gaan we de financiële normeringen voor bepaling van het toekomstig areaal accres herijken.   

Taakveld 2.1 verkeer en vervoer

Straten, wegen en pleinen

In 2023 wordt bijna 5,5 miljoen m2 areaal aan straten, wegen en pleinen beheerd.
De middellange termijn vervangingsopgave wordt in de nota kapitaalgoederen in beeld gebracht. In deze nota wordt ook de onderhoudsopgave afgezet tegen het beschikbare budget.
Het beleid is erop gericht om de planning en de financiële dekking zoveel mogelijk af te stemmen op infrastructurele ontwikkelingen (herstructurering en aanpassingen in het kader van de hoofdwegenstructuur) die onder andere programma’s plaatsvinden. Als voorbeeld kan de uitvoering van groot onderhoud in het Oranjekwartier worden genoemd dat aansluit bij de woningbouwontwikkeling in deze buurt.

Het hele jaar wordt ingezet op het voorkomen van onveilige situaties door het plegen van calamiteitenonderhoud dat vaak door meldingen van onze inwoners gevoed wordt. In een cyclisch proces wordt klein onderhoud eveneens het hele jaar door uitgevoerd waarbij per buurt jaarlijks een inspectie en onderhoudsronde plaats vindt.

Jaarschijf 2023 van het MJOP-MIND 2023-2026 wordt gerealiseerd. In het buitengebied gaan we verder met het vervangen van asfalt door beton op diverse fietspaden. We gaan door met de buurtaanpak in de Rivierenwijk, in de Tjoenermarke en in het Oranjekwartier. Voor de buurten  Zandweerd Noord en Tuindorp is een buurtagenda opgesteld waar de eerste fasen van in uitvoering gaan brengen.

Straatreiniging

Om de zone van de IJsseloevers tussen de bruggen meer geschikt te maken voor recreatieve doeleinden is een beheerplan opgesteld. Op basis van dit beheerplan zijn middelen beschikbaar.

Civieltechnische kunstwerken en haven gebonden constructies

De vervangingsopgave en de onderhoudsopgave worden via de nota kapitaalgoederen in beeld gebracht.
In 2021 is gestart met het vervangen van 7 houten bruggen. Dit wordt in 2023 afgerond. In 2021 is een meerjarig bestek voor groot onderhoud op de markt gebracht. In 2023 wordt dit bestek voortgezet.
Er zijn onderhoudscontracten met Het Groenbedrijf en Circulus om het hele jaar door klein en verzorgend onderhoud te plegen.  Het onderhoudsbeleid is erop gericht de objecten zo te onderhouden dat de betrouwbaarheid van het functioneren van de infrastructuur voldoende groot is.

Openbare verlichting

Het gehele klein en verzorgend onderhoud is ondergebracht in een meerjarig onderhoudsbestek dat eens per 4 jaar op de markt wordt gebracht. Dat bestek voorziet er in dat minimaal 98% van de verlichting in de hele gemeente altijd functioneert.
Het onderhoud zal ook in 2023 conform het vastgestelde uitvoeringskader plaatsvinden.
Jaarlijks wordt een deel van de openbare verlichting vervangen. Dat gebeurt tegenwoordig altijd met LED verlichting. Inmiddels bestaat ca. 28 % van de openbare verlichting uit LED verlichting. De transformatie naar ledverlichting gaat relatief langzaam door de lange levensduren die gehanteerd worden. Gestreefd wordt naar het voorkomen van kapitaalvernietiging.

Ontwikkelingen op het gebied van SmartCity en de komst van 5G kunnen er voor gaan zorgen dat het areaal aan openbare verlichting in de nabije toekomst aanvullende functies gaat krijgen. De financiering, dekking en vervangingssystematiek zal op dat moment ook aan de orde komen. Een voorbeeld van een andere functie is het wetsvoorstel waarmee, als het doorgaat, geregeld gaat worden dat gemeenten dienen te gedogen dat 5G antennes ondergebracht moeten kunnen worden in gemeentelijke infrastructuur zoals lichtmasten. Ook is het mogelijk dat de verlichting gecombineerd gaat worden met laadinfrastructuur.

Taakveld 5.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie

Groen, natuur en recreatie

Het zwaartepunt bij openbaar groen ligt in het dagelijks onderhoud. Het openbaar groen zal  op kwaliteitsniveau B (heesters, bodembedekkers, veiligheid bomen) en C (overig groen) worden onderhouden.
De snoeicyclus van bomen is de afgelopen jaren bijgesteld. Er wordt nu een cyclus van 3 jaar gehanteerd waarbij alleen die bomen gesnoeid worden waarbij dat noodzakelijk is. Om te kunnen vaststellen in hoeverre snoeien noodzakelijk is, vindt een uitgebreidere Boom Veiligheid Controle (BVC+) plaats. Hierdoor kan tijdig worden bijgestuurd en worden tekortkomingen/ziektes snel gesignaleerd. Het digitaal vastleggen van de BVC+ keuring en eenduidige wijze (uitgangspunten Handboek Bomen) zorgt voor meer inzicht in snoeibeelden en ontwikkeling bomen en daardoor een betere voorspelbaarheid.

De werkzaamheden worden uitgevoerd door Het Groenbedrijf binnen de kaders van een vastgestelde dienstverleningsovereenkomst en het bijbehorende onderhoudsbestekken.

De vervangingsopgave wordt in beeld gebracht via de Nota kapitaalgoederen. Indien vervanging noodzakelijk is, kiezen we waar dat functioneel mogelijk is, voor een laagwaardiger kapitaalgoed waardoor minder onderhoudsbudget nodig is.

In het coalitieakkoord is besloten om de systematiek van laanboomverjonging weer terug te brengen naar de oude situatie. In 2023 geven we hier invulling aan.

Openbare speelgelegenheden

in 2023 gaan we bekijken of het huidige speelbeleid nog wel voldoet en wordt tevens bekeken hoe we met de diverse betrokken partijen verder willen. De maatschappelijke inzichten hierover zijn aan het veranderen dus we zullen ook in Deventer moeten kijken of ons beleid aangepast of bijgesteld moet worden.

Taakveld 7.2 Riolering

Het beleid voor riolering en waterbeheer ligt vast in het gemeentelijk rioleringsprogramma (GRP) 2023-2026. In het GRP zijn doelen opgenomen die het functioneren van het gehele stelsel moeten garanderen. Het GRP is zo opgesteld dat het functioneert als een uitvoeringsprogramma onder de Omgevingswet.
Voor 2023 zijn er geen aanwijzingen dat de kwaliteit van het onderhoudsniveau zal afwijken van hetgeen in het GRP is vastgelegd. Er wordt gewerkt met een jaarplanning waarin alle onderhoudsmaatregelen die noodzakelijk zijn aan de riolering en het afwateringsysteem door het hele jaar gepland zijn. Het klein en verzorgend onderhoud aan rioolgemalen, pompputten en bergbezinkbassins is ondergebracht in meerjarige onderhoudsbestekken die eens per 4 jaar op de markt worden gebracht.

In 2023 en verder zal het beheer van de riolering en de waterhuishouding zodanig worden uitgevoerd, dat de openbare ruimte, waarin de riolering zich bevindt, kan worden onderhouden op de vastgestelde onderhoudskwaliteitsniveaus.
De investeringsbehoefte wordt geprogrammeerd via het MJOP-MIND. De investeringen worden gedekt door de hieruit voorkomende kapitaallasten op te nemen in de exploitatiebegroting en te dekken via de rioolheffing.

Vanaf begin 21e eeuw zijn binnen de gemeente Deventer forse impulsen gegeven aan het verbeteren van de kwaliteit van het onderhoud. Impulsen die substantieel hoger waren dan het normale areaalaccres. Dat neemt niet weg dat Kwestie van Kiezen 1 en 2 er fors bezuinigd is. Op dit moment hebben wij geen ruimte meer voor aanvullende kwalitatieve investeringen. De aanvullende middelen voor onkruidbestrijding zullen moeten worden gebruikt om aan onze zorgplicht (veiligheid) te voldoen en kapitaalsvernietiging te voorkomen.

In de tabel hieronder worden de bedragen voor geprogrammeerd onderhoud (zowel klein als groot onderhoud) in de openbare ruimte gepresenteerd die voor de komende vier jaar zijn geprognosticeerd. De (deel)taakvelden Parkeren en Uitvoering verkeer en vervoerbeleid, zijn niet opgenomen.

(bedragen x €1.000)

Onderstaande tabel geeft een overzicht van het vastgoed in direct eigendom van de gemeente.  Het indirecte vastgoed dat is belegd bij de NV Sportbedrijf en schoolgebouwen zijn niet opgenomen in deze tabel. Van kernbezit is sprake wanneer dat vastgoed noodzakelijk is voor het realiseren van een programmadoelstelling. Naast het kernbezit hebben wij tijdelijk vastgoed binnen gebiedsontwikkelingsprojecten (programma Herstructurering en Vastgoed) in ons bezit. Dat vastgoed wordt op termijn en afhankelijk van de planning van de projecten verkocht, gesloopt of (her)ontwikkeld. De totale omvang van de vastgoedportefeuille bestaat uit circa 230 gebouwen, waarvan wij circa 90 gebouwen als kernbezit hebben aangemerkt. In enkele gevallen ligt het groot onderhoud bij de huurder. Een flink aandeel van de  oorspronkelijke vastgoedportefeuille (2015: circa 320 panden) is verkocht, gesloopt of inmiddels (her)ontwikkeld.

De kadernota Vastgoed dateert uit 2015. Op 9 februari 2021 heeft het College de uitgangspunten voor het te actualiseren vastgoedbeleid vastgesteld. De Raad heeft haar wensen en bedenkingen meegeven. Verwachting is dat na vaststelling door de Raad, vanaf 2023 gewerkt wordt conform een actuele nota vastgoedbeleid.

In afwachting van een actuele vastgoedbeleidsnota wordt het beheerplan groot onderhoud uit 2018 vooralsnog in 2023 doorgezet. De consequenties van de nieuwe kadernota worden – indien van toepassing – verwerkt in een actueel beheerplan. De panden die wij als kernbezit aanmerken onderhouden wij conform dit beheerplan. Ten behoeve van dit beheerplan zijn de MJOP's van het kernbezit opgesteld. Als gevolg van de integratie van het vastgoed van de NV Maatschappelijk Vastgoed Deventer en de NV Milieucentrum wordt voor dat vastgoed ook een actueel MJOP conform de door de gemeente gehanteerde conditiescore methodiek opgesteld. Dat nemen wij mee in een actueel beheerplan.

Naast het actualiseren van MJOP’s voeren wij risicoscans uit gericht op veiligheid (o.a. brandveiligheid en asbest), waaruit maatregelen voortvloeien die op korte termijn minimaal nodig zijn om de panden bruikbaar en veilig te gebruiken. Deze maatregelen toetsen wij aan de MJOP's en beschikbare onderhoudsbudgetten om te beoordelen of aanvullende middelen noodzakelijk zijn.

Een andere belangrijke opgave voor de komende jaren is het verduurzamen van ons vastgoed. Wij hebben een voorbeeldfunctie in de verduurzamingsopgave. Dat doen wij door ons eigen vastgoed te verduurzamen. Uitgangspunt is dat dit haalbaar, betaalbaar en financierbaar is. Door te investeren in ons eigen vastgoed kunnen wij bedrijven, organisaties, instellingen en bewoners stimuleren om dat ook te doen. Daarmee werken wij naar een energieneutrale gemeente en werken wij aan de doelstellingen vanuit de klimaatwet om in 2050 een nagenoeg energieneutrale vastgoedportefeuille te hebben.

Het investeringsprogramma verduurzaming maatschappelijk vastgoed geeft weer welke middelen nodig zijn om het totale gemeentelijke kernbezit (incl. onderwijshuisvesting en NV Sportbedrijf)  in 2050 energieneutraal te krijgen. Onderdeel hiervan zijn vereiste energie maatregelen om te voldoen aan de wet milieubeheer en het bouwbesluit.

De gemeente verhuurt in de regel op basis van de ROZ-modellen (Raad voor Onroerende Zaken). Als verhuurder zijn wij daarbij voor het merendeel van onze vastgoedportefeuille verantwoordelijk voor het groot / planmatig onderhoud. Soms is het groot onderhoud bij de huurder belegd. Onderhoud aan de panden wordt uitgevoerd volgens MJOP (NEN2767). Ons kernbezit onderhouden wij op conditiescore 3. Voor panden opgenomen in een gebiedsontwikkeling / tijdelijk vastgoed hanteren wij conditieniveau 4.

Het klein onderhoud ligt in principe bij de huurder / gebruiker. In enkele gevallen hebben wij aparte afspraken met de gebruiker gemaakt en voeren wij (een deel van) het klein onderhoud wel uit. Die brengen wij in de regel dan via servicekosten in rekening bij de huurder.

De samenstelling van onze vastgoedportefeuille is voortdurend aan verandering onderhevig. Zo houden wij bij het uitvoeren van onderhoud rekening met eventuele sloop of verkoop van panden. Voor deze panden passen wij maatwerk toe. Het slechts in beperkte vorm kunnen uitvoeren van het totaal benodigde onderhoud vormt daarmee een (financieel)risico voor het bezit. Voorwaarde is dat de veiligheid en bruikbaarheid de ondergrens vormen. Het risico op waardevermindering is reëel. Hier tegenover staan de veelal fors lagere boekwaarden ten opzichte van de verkoop- / marktwaarde.

Het budget voor groot onderhoud binnen de programma’s bedraagt circa €1,5 miljoen structureel. Samen met de beschikbare reserves voor het groot onderhoud is dit beschikbaar om het kernbezit planmatig te onderhouden op de aangegeven conditiescores (NEN 2767). Op basis van een beheerplan worden de werkelijke uitgaven voor het groot onderhoud meerjarig bepaald.
Onderstaande tabel geeft de beschikbare budgetten groot onderhoud voor ons kernbezit weer:

(bedragen in €)